2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey) – 1968

Πόσο πιθανό ήταν να δεις μια ξένη σειρά στην ΕΡΤ το μακρινό έτος 1993; Τότε που τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια διένυαν τα πρώτα τους χρόνια στην ελληνική τηλεόραση, τα χρόνια της αθωότητας; Μην κουράζεσαι, σχεδόν καθόλου.

Ακόμα και σήμερα, το Twin Peaks θα είχε λίγες πιθανότητες να το παρακολουθήσει κανείς. Τους δύο πρώτους κύκλους που είχαν βγει τότε, όχι τον καινούργιο που βγήκε πριν λίγα χρόνια. Και όχι γιατί είναι δύσκολο να τους βρεις, αλλά για την αίσθηση των 80s που αποπνέουν, η οποία, παρά την ρετρολαγνεία που ξεμυτίζει από παντού, στην τηλεόραση είναι δυσκολόπεπτη.

Και αυτό θα ήταν το μεγαλύτερο λάθος που θα μπορούσες να κάνεις. Ο David Lynch έφτιαξε ένα αριστούργημα που ισορροπεί ανάμεσα στο μεταφυσικό και στον σουρεαλισμό, και που δικαίως βρίσκεται ανάμεσα στις καλύτερες τηλεοπτικές σειρές ever. Βλέποντας το τελευταίο 20λεπτο του 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος θα καταλάβεις που οφείλει πιθανόν ο Lynch αυτή του την επιτυχία.

Η Ταινία

Δύο αστροναύτες (Keir Dullea, Gary Lockwood) ταξιδεύουν στο διάστημα με προορισμό τον Δία, προκειμένου να πάρουν απαντήσεις για μια σημαντική ανακάλυψη που έγινε στην Σελήνη. Για παρέα έχουν άλλους τρεις κατεψυγμένους επιστήμονες και το κεντρικό σύστημα ελέγχου του σκάφους τους.

Το 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος είναι ζόρικη ταινία. Είναι δύσκολο να την βάλεις σε ένα καλούπι. Πολλές σκηνές χαρακτηρίζονται από την μακρά σιωπή, ενώ και σε αυτές που υπάρχουν διάλογοι, αυτοί είναι λιγοστοί.

Γενικά το σενάριο έχει στηθεί σε μια καλοδουλεμένη ιδέα του Arthur Clarke, η οποία μετουσιώθηκε και σε βιβλίο και κυκλοφόρησε ταυτόχρονα με την ταινία. Παρά το γεγονός ότι το σενάριο δικαίως προτάθηκε για Όσκαρ, δεν έχει την απαιτούμενη πλοκή ώστε να αναδείξει τις ερμηνείες των ηθοποιών, κάτι που είναι εμφανές από το πρώτο λεπτό που εμφανίζονται.

Παρόλα αυτά το 2001 είναι μια ταινία-σταθμός που έχει επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την μετέπειτα εξέλιξη του κινηματογράφου. Και αυτό οφείλεται κυρίως στην σκηνοθετική ευφυία του Stanley Kubrick, αλλά και στον τρόπο που διαχειρίστηκε τα οπτικά εφέ, τα οποία του χάρισαν και το αντίστοιχο Όσκαρ.

Η σύνδεση της πρώτης με την δεύτερη σεκάνς (match cut) είναι υποδειγματική και αποτελεί σημείο αναφοράς. Αν θα έπρεπε όμως να ξεχωρίσουμε κάτι είναι η χρήση της κάμερας που κάνει μέσα στο διαστημόπλοιο, η οποία είναι τόσο τρομακτικά μεγαλοφυής, που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι μέσα σε αυτό. Επίσης το πάντρεμα του 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος με γνωστά κομμάτια κλασικής μουσικής δίνει μερικά εξαιρετικά αποτελέσματα διαστημικής χορογραφίας.

Το 2001, όπως και όλες σχεδόν οι ταινίες του Kubrick, είναι γεμάτο με αλληγορίες, οπότε όρεξη να ‘χεις να ψάχνεις τις πηγές έμπνευσης του σκηνοθέτη. Η σκηνή της ανακάλυψης στην Σελήνη ας πούμε είναι ένα δείγμα, που θα μπορούσε κάλλιστα να προέρχεται από αρχαία τραγωδία.

Το μεγαλύτερο επίτευγμα του Kubrick είναι ίσως η πληθώρα θεωριών που ακολούθησαν μέχρι και σήμερα για το τι σημαίνει τι, και ειδικά το τέλος της ταινίας, κάτι που άλλωστε πάντα επιδίωκε. Και βέβαια το γεγονός ότι το 2001 αποτέλεσε την αρχή των πάντων για τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, και ουσιαστικά καθόρισε το είδος.

Να τη δω;

Μόνο και μόνο επειδή είναι είναι από τις σημαντικότερες ταινίες ever, και υπάρχει περίπτωση να βρεθείς σε μια συζήτηση που να λένε για αυτήν, κάνε μια προσπάθεια να την δεις. Υπάρχει όμως σοβαρή πιθανότητα να βαρεθείς. Και την ταινία και την συζήτηση.